Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Kentsel Dönüşüm Projesi kapsamında İzmir'deki 21 belediyeye yetki verdi.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın afet riski altındaki alanlarda gerçekleştirilecek kentsel dönüşüm projelerini belirlemek için yaptığı çalışmalarda, İzmir'de kentsel dönüşümün başlatılacağı ilçeler netleşti. Bakanlık birinci derece deprem kuşağında yer alan İzmir'deki 21 ilçede afet riski altındaki alan ve yapıların belirlenmesi için belediyelere yetki devri yaptı.

Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar imzasıyla 21 ilçe belediyesine gönderilen yazıda, belediyelerden sınırları içinde bulunan riskli alan ve yapıların tespitine başlanması istendi. Çalışmaların başlayacağı 5 il içinde İzmir'e verilen ağırlık dikkat çekti. İzmir'de 21 ilçede kentsel dönüşüm çalışmalarına başlanması kararlaştırılırken İstanbul'da 14 ilçe belediyesine yetki devri yapıldı. Bakanlık, Kocaeli'nde 11, Sakarya'da 10 ve Bursa'da ise 7 ilçe belediyesine kentsel dönüşüm alanlarını belirlemesi için yazı gönderdi.
İzmir'de bakanlık tarafından kentsel dönüşüm çalışması yapılması kararlaştırılan ilçeler, Aliağa, Balçova, Bayındır, Bayraklı, Bornova, Buca, Çiğli, Foça, Gaziemir, Güzelbahçe, Karabağlar, Karşıyaka, Kemalpaşa, Konak, Menderes, Menemen, Narlıdere, Seferihisar, Selçuk, Torbalı ve Urla olarak belirlendi. Bergama, Beydağ, Çeşme, Dikili, Karaburun, Kınık, Kiraz, Ödemiş ve Tire ise bu kapsamın dışında tutuldu.

Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar, kentsel dönüşüm alanlarında 3 emsalin üstüne çıkmayı düşünmediklerini belirterek, "3 emsal ile 1000 m2 arsa varsa 3000 m2 inşaat yapılabilecek" dedi. Kentsel dönüşümde birinci derecede deprem riski taşıyan alanların ilk sırada olduğunu ancak 2. bölgede yer alan kötü bir binanın da önem arz ettiğini ifade eden Bayraktar, herkesin evini test ettirmesini istedi. Bayraktar, "Hedefimiz kentsel dönüşümle; şehirlerimizi, zeminden ziyade depreme dayanıksız binalardan kurtarmak. 1999'dan önce yapılan binalar istediğimiz kriterleri sağlamıyor. 1948 sonrası ruhsatlı ya da ruhsatsız binaların yeterli mühendislik hizmeti almadan yapıldığını görüyoruz. Bu yasa ile tüm Türkiye'ye özellikle deprem riski taşıyan şehirlere, diyoruz ki risk varsa binanızı test ettirin. Sorumlu insan evini bilmek zorunda. Sağlam mı değil mi bakacak. Eğer test ettirmezse risk taşıyan binayı, belediye yıkmak zorunda. Belediye, Valilik tespit edip yıkacak yıkmazsa Bakanlık devreye girecek" dedi.

Yapılan inceleme sonucunda riskli olduğu tespit edilen ve yıkılması gereken binalarda oturanlara, gelir durumuna göre kira yardımı yapılacağını ve konut verilebileceğini belirten Bayraktar, ev sahiplerinin binalarını yıktırmak istememeleri durumunda ise devreye gireceklerini şu sözlerle anlattı: "Kolluk kuvvetleri ile boşaltıp, binayı yıkacağız. Sonra istediklerini yapabilirler. SPK uzmanlarına değerleme yaptırıp, 2/3 hak sahibine diğer hisseleri alın diyeceğiz. Almazlarsa da belediye veya hazineye devredip, tasarruf hakkı arsa sahibine ait diyeceğiz. Kentsel dönüşüm için 20 senelik projeksiyonumuz var. Bunu, şehirleri düzelterek yapmak zorundayız. Tüm Türkiye'yi salaş, depreme dayanıksız, riskli binalardan kurtarmalıyız. Mal emniyeti, Anayasa güvenliği altındadır. Ancak, can güvenliği daha önemlidir. Bu yasa ile hem şehirlerimizi düzeltmek hem de inşaat teknolojisini düzeltmek istiyoruz. Aktörlerden bu işe talip olmalarını istiyoruz. Siyaset üstü bilimsel ve insancıl bir anlayışla bunu yapmak zorundayız. Sosyologlar, mühendisler, özel sektör, STK'lar. Herkesin desteğine ihtiyacımız var."
Binaların bitişik nizam olduğunu, yeni kentsel tasarımda yeşil alanları, park ve bahçeleri artıracaklarını belirten Bayraktar, "170 noktada dönüşüm oluyor. Van, Ağrı, Erzincan, Erzurum, Kütahya, İstanbul ve birçok şehirde çok ciddi bina portföyü için çalıştık. İkinci mevzuatları bitirmek üzereyiz. 2B'den gelecek parayı bekliyoruz. Gelmezse yeni kaynak yaratacağız" dedi.
Bayraktar, afet riski altındaki alanların tespitinde yetkilendirdiği belediye başkanlarına çalışmalarda izleyecekleri yol haritasını bizzat anlatacak. Bayraktar'ın İstanbullu belediye başkanlarının ardından önümüzdeki günlerde İzmir'e gelerek büyükşehir ve ilçe belediye başkanlarıyla kentsel dönüşüm çalışmalarının ele alınacağı bir toplantı düzenleyeceği öğrenildi.

Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar, afet riski altındaki alanların dönüşümünü, Başbakan'ın gün tarih vermesi durumunda Türkiye'nin 700 noktasında aynı anda törenle başlatmak istediklerini söyledi. Dönüşümde sadece şahıs binalarının yıkılmayacağını ifade eden Bayraktar, "Çok sayıda kamu binası var. Askeri lojmanlar, okullar ve kamu binaları hatta bizim Bakanlığımızın binası var. En acil, en kolay ve en rahat yerden başlayacağız. Vatandaş sitemizi dönüştürün derse, oradan başlayacağız" dedi. İstanbul Belediyelerinden taleplerin geldiğini kaydeden Bayraktar, Esenler, Beyoğlu, Gaziosmanpaşa Belediyesi'nden talep var. İzmir'de de başlayacağız" diye konuştu.

Bakanlığın, belediyelere yetki devri yapmasıyla resmen başlayan kentsel dönüşüm çalışmalarında izlenecek yol haritası belli oldu. Süreç şöyle işleyecek:
- Riskli yapıların tespiti, öncelikle yapı malikleri ve kanuni temsilcileri tarafından yaptırılacak.
- Bakanlık süre vererek, hak sahipleri veya kanuni temsilcilerinden riskli yapıların tespitini isteyecek. Verilen sürede yaptırılmaması durumunda tespitler bakanlıkça veya idarece yapılacak.
- Aciliyet gerektiren riskli yapıların belirlenmesi, yapı maliklerince yapılabileceği gibi idarelerce maliklerin tasarrufu beklenilmeden de gerçekleştirilecek.
- Bakanlıktan mektubu alan belediyeler riskli binaları tespit edip bakanlığa bildirecek.
- Belediye ayrıca riskli binaların maliklerine de binanın genel durumunu bildiren bir yazı yollayacak.
- Riskli yapıları belirleyen belediyelerin ve il özel idarelerinin ekipmanları ve kadro yetersizliği durumunda riskli yapıları valilikler belirleyecek. Belirlenen riskli alan ve yapıların imar ve kentsel tasarım projelerini belediye ve il özel idareleri kendileri yapacak, daha sonra Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın onayına sunacak.
- Kat malikleri belediyelerin riskli bina yazısına karşı gelirse kendisi de farklı bir değerlendirme şirketinden değerleme raporu talep edebilecek.
- Riskli olduğu bilimsel raporla tespit edilen ve bakanlığa bildirilen yapılar üzerinde 6306 sayılı Kanun'un 6. maddesi ile ilgili diğer maddeleri çerçevesinde yenileme ve dönüşüm faaliyetlerini kendileri yapabilecek. İhtiyaç duyulması halinde Bakanlık ve idare gerekli desteği sağlayacak.
- Riskli bina ve alanların daha çabuk belirlenmesini sağlamak amacıyla İzmir, İstanbul, Bursa, Kocaeli ve Sakarya'da dönüşüm ofisleri kurulacak.
- Belediyenin hakkında kentsel dönüşüm kararı verdiği binalarda kat malikleri bu karara itiraz edebilecek.
- Ancak, açılan dava yıkıma engel olmayacak. Kişi sadece rayiç bedele itiraz edebilecek.
- Daire için belirlenen rayiç bedel 80 bin lira ise ve kişi evinin değerinin daha yüksek olduğunu kanıtlamak için dava açmışsa Çevre ve Şehircilik Bakanlığı davanın sonucuna göre kişiye ödeme yapacak. Mahkemeye giden kişi devletten kira yardımı alamayacak ve faiz desteği isteyemeyecek.
- Bakanlıkça veya idarece yaptırılan riskli yapı tespitlerine, malikler veya kanuni temsilciler gerek gördüğü takdirde itiraz etme hakkına sahip. Ancak itirazlar en geç 15 gün içinde çevre ve şehircilik il müdürlüklerine yapılmak durumunda. İl müdürlükleri tarafından Bakanlığa iletilecek itirazlar, Bakanlık tarafından kanun kapsamında belirlenen teknik heyet tarafından değerlendirilecek.
- Riskli yapılar kanundaki yetki çerçevesinde belediyeler, il özel idareleri, büyükşehir belediyeleri, büyükşehir ilçe belediyeleri ile çevre şehircilik il müdürlükleri tarafından tespit edilecek.
- Müracaatları halinde, tecrübeli en az iki inşaat mühendisi ile bir jeoloji veya jeofizik mühendisi istihdam eden üniversiteler, inşaat, jeoloji ve jeofizik mühendisleri odaları ve belediye şirketleri de lisanslandırılacak. Ayrıca sivil toplum kuruluşları ve diğer gerçek ve tüzel kişiler de en az iki inşaat mühendisi ile bir jeoloji ve jeofizik mühendisi bulunması halinde teknik ve mali şartları taşımaları halinde lisanslandırılacak.

İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin Kadifekale heyelan bölgesinde 57 binayı daha ortadan kaldırmasıyla yıkılan konut sayısı bin 1910'a ulaştı.

İzmir Büyükşehir Belediyesi, "kentin nefes alacağı" bir alan olarak düzenlediği Kadifekale heyelan bölgesinde 57 binayı daha yıktı. Böylece yıkılan bina sayısı bin 1910'a ulaştı.
Kale çevresinde bir yandan konutlar yıkılırken bir yandan da yıkım alanları enkazlar kamyonlara yüklenerek bölgeden uzaklaştırılıyor. Ayrıca ağaçlandırma çalışmaları da gerçekleştiriliyor. Kadifekale, yeni düzenleme ile artık kentin pek çok yerinden rahatlıkla görülebiliyor.
Kadifekale'deki heyelan bölgesinde Eylül 2007'de başlanan yıkımlarda 9 adet, 2008'de 118 adet, 2009'da 96 adet ev yıkılırken, burada oturan vatandaşların Uzundere konut alanına yerleşmesiyle birlikte hızlanan çalışmalarda 2010 yılında 921 konut, 2011 yılında ise 709 konut yıkıldı. 2012 yılı çalışmalarında şu ana kadar yıkılan konut sayısı 57. Bölgede kademeli olarak 1968 konut yıkılacak.

Bakanlar Kurulu'nun 1977 yılında "Afete Maruz Bölge" ilan ettiği İmariye, 19 Mayıs, Vezirağa, Hasan Özdemir, Yeşildere, Kosova, 1.Kadriye, Altay ve Kadifekale mahallelerindeki 1968 konut için 20 Temmuz 2006 tarihinde kamulaştırma kararı alınmıştı.

Çalışmalar kapsamında, Yeşildere Caddesi tarafında kalan diğer konutların da yıkılmasıyla birlikte Kadifekale, eski günlerinde olduğu gibi yeniden tüm çıplaklığıyla algılanabilir hale gelecek.
Yıkım ve moloz kaldırma işlemleri sürerken Büyükşehir Belediyesi ekipleri, Kale'nin rekreasyon alanı olarak düzenlenmesi ve bölgede bir yeşil doku oluşturulması amacıyla çalışmalarına devam ediyor. Alanın 50 bin metrekarelik bölümü şimdiden ağaçlandırıldı.