Son 5 yılda 8'si Ege'den olmak üzere 3 bin 610 eseri Türkiye'ye geri getiren Kültür ve Turizm Bakanlığı, tüm eserleri geri alıncaya kadar çalışmalarını sürdürecek

Ege, kendisini geleceğe taşıyacak olan geçmişinin peşine düştü. Kültür ve Turizm Bakanlığı, son 5 yılda 8'si Ege'den olmak üzere 3 bin 610 eseri yurtdışından, ait oldukları topraklara geri getirdi. Gözler Almanya'daki Bergama Zeus Sunağı, Aphrodisias-İhtiyar Balıkçı Heykeli ve Troya'ya çevrildi. Bakan Günay, "Bu eserler ancak ait oldukları topraklarda gerçek değerlerine kavuşur. Peşini bırakmıyoruz, teker teker getirmeyi hedefliyoruz" dedi.
Ege'den yurtdışına kaçırılan tarihi eserler Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın titiz takibi sonucu iade ediliyor. Uzun ve bürokratik aşamalardan oluşan iade işlemleri için özel bir ekip oluşturan bakanlık, tüm eserler geri alınıncaya kadar çalışmalarını sürdürecek. Bakanlık 2007'den günümüze kadar yaptığı bu çalışma sonucu 8 tarihi eseri, Ege'nin miras hazineleri arasına, doğduğu topraklara geri getirdi. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın Türkiye genelinde Dışişleri Bakanlığı ve Adalet Bakanlığı işbirliğiyle yürüttüğü diplomasi sonucu Bulgaristan, Almanya, Avusturya, Hırvatistan, Birleşik Arap Emirlikleri, İngiltere, ABD ve İsviçre'den 3 bin 602 eserin yurda dönmesini sağladı.

GÜNAY: KARARLIYIZ
Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay, yasadışı yollarla yurtdışına çıkarılan eserlerin iadesi için yürütülen çalışmaların "yorulmaksızın" devam ettiğini belirtti. Günay, gerek hukuki, gerekse ikili görüşmeler yoluyla çalışmaların devam ettiğini belirterek, "Geçmişe ait değerlerin ülkemize iadesiyle ilgili çalışmalarımız kararlılıkla sürüyor" dedi. Müzelerimizden, ören yerlerimizden, koleksiyonerlerden çalınan eserlere ilişkin fotoğraflı envanter oluşturulduğunu ve ilgili kurumlara iletilerek eserlerin hem yurtiçi hem yurtdışında mercek altına alındığını söyleyen Bakan Günay, bu eserlerin ayrıca İnterpol Çalıntı Sanat Eserleri Veri Tabanı'na kaydedildiğini söyledi.

HEPSİ KAYIT ALTINDA
1998 yılında 4, 1994 yılında 14, 2000 yılında 343 eserin iadesini sağlayan Türkiye'nin, 2007-2011 arasında 3 bin 610 eseri vatanına geri getirme başarısı gösterdiğine dikkat çeken Bakan Ertuğrul Günay, kültürel miras yönüyle zengin olan ve korunması gerekli kültür varlıklarına ev sahipliği yapan tüm alanlarda güvenlik güçleri ve mahalli idarelerle koordinasyon halinde tüm önlemlerin alındığını belirtti. Kültür varlığı kaçakçılığının önlenmesi için bilimsel araştırma ve kazı çalışmaları yapılmasının da önemli olduğu belirten Günay, "Kazılardan elde edilen eserleri fotoğraflayıp kayıt altına alıyoruz ve müzelerimize teslim ediyoruz. Bu yolla toprak altından çıkarılarak ülkemiz envanterine kazandırılan bu eserlerin kaçak kazıcılar tarafından tahrip edilmesi ve çalınmasının önüne geçiyoruz" diye konuştu.

Kayıp hazineler

Kaçırılan tarihi eserlere karşı sürdürülen başarılı çalışmalar nedeniyle gözler, Ege'nin kayıp hazinelerine çevrildi. Almanya'daki Bergama Zeus Sunağı, Aphrodisias-İhtiyar Balıkçı Heykeli ve Troya için çalışmaların sürdüğü bildirildi

BERGAMA
Gözler Zeus Sunağı'nda
Bergama'da Alman mühendis Carl Humann tarafından 1868-78 yılları arasında yapılan kaçak kazılar sonucu bulunan Zeus Sunağı kabartmaları, Berlin'e yasadışı yollarla nakledidi. Berlin'de adının verildiği Pergamon Museum'da 1930'lu yıllarda orijinaline uygun olarak inşa edilen 'Bergama-Zeus Sunağı'nın kabartmalarının iadesi için de 1991 yılından bu yana çalışılıyor. "Kültür varlıkları ancak ait oldukları topraklarda gerçek değerlerine kavuşur" diyen Bakan Günay, Zeus Sunağı'nın iadesi amacıyla Dışişleri Bakanlığı nezdindeki girişimlerin yıllardır sürdüğünü belirterek, "Hukuki problemler ve Alman yetkililerin toplantılara devam etmek istememeleri, müzakereleri sonuçsuz bıraktı. İade görüşmeleri hem Almanya-Türkiye yasalarının farklı olması hem de ulusal ve uluslararası iade konularının zaman aşımına uğraması nedeniyle karşılıklı iyi niyet çerçevesinde yürütülüyor" dedi.

AYDIN
Aphrodisias-İhtiyar Balıkçı Heykeli
Aydın Geyre yakınlarındaki Aphrodisias Antik Kenti'nde Prof. Dr. Kenan Erim başkanlığında sürdürülen kazılar sırasında 1989 yılında Tiberius Portikosu'ndaki havuzda, bir mermer baş bulundu. Bu başın 1904 yılında Fransız arkeolog Paul Gaudin tarafından yürütülen izinli kazılar sırasında bulunarak gizlice yurtdışına kaçırılan ve daha sonra Berlin Pergamon Museum'a satılan gövdeye ait olabileceği tespit edildi. 1991 yılında eserin iadesi için girişimler başlatıldı.

Tarihteki ilk müzik notaları
Seikilos Mezar Yazıtı, 1882-1883 yıllarında Aydın-İzmir demiryolu inşaatı sırasında Tralleis Antik Kenti'nde bulundu. MÖ 200 ile MS 100 tarihleri arasında yaşadığı tahmin edilen Seikilos'un mezartaşına kazınmış halde bulunan notaların, tarihte bilinen ilk müzik parçasının notaları olduğu tahmin ediliyor. Sekilos mezar taşı, 1923 ayaklanmalarında İzmir'e, ardından yurtdışına kaçırıldı ve yazıt 1966 yılından bu yana Danimarka'nın Kopenhang Müzesi'nde sergileniyor.

Üç kadın başı heykeli
Tralles Antik Kenti'nden götürülerek 1897 ve 1951 yıllarında Louvre Müzesi'ne satılan üç kadın başı heykelinin iadesi için Aydın Kültür ve Turizm İl müdürlüğü Bakanlık ile irtibat halinde.

ÇANAKKALE
Troya'dan 17 grup eser alındı
Çanakkale Hisarlık'taki Troya Antik Kenti'nden çıkarılan ve 1871-1890 yılları arasında bulunan 17 grup eser, yurtdışına kaçırıldı. Eserler 1945 yılına kadar Berlin'de sergilenirken, 1991 yılındaki Troya kataloğunun incelenmesi sonucu 480 civarındaki eserin Almanya'da olduğu belirlendi. İadeleri için resmi girişimlerde bulunuldu. 2. Dünya Savaşı ile kaybolduğu sanılan Troya eserlerinin büyük bölümünün 1990 yılı sonlarında Moskova Puşkin ve Petersburg'daki müzede saklandığı öğrenildi. 1991 yılından itibaren bunların iadesi için de çalışmalar başlatıldı.

UŞAK
Kanatlı Denizatı Broşu değiştirildi
Karun Hazineleri'nin en nadide parçalarından Kanatlı Denizatı Broşu'nun sahtesiyle değiştirilerek çalındığı belirlendi. Ancak, broşun nerede olduğu bilinmiyor.

MUĞLA
Tacın satışı durduruldu
Arkeoloji tarihinin en önemli tarihi eserleri arasında gösterilen, Muğla'nın Milas ilçesi Uzunyuva mevkiinde bulunan ve 2 bin 400 yıllık mezar odasından çalındığı ileri sürülen 'Kral Hekatomnos'un Tacı'nın İngiltere'de yapılmak üzere olan satışı, Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın girişimleri ile durduruldu. Bu tacın üzerindeki bütün figürlerin Milas Uzunyuva'daki lahitteki buluntularla bire bir örtüştüğü belirtildi. Bu konuda Kültür ve Turizm Bakanlığı, bütün bilgileri İngiltere'deki ilgili makamlara iletirken, lahitlerde muhtemelen buna benzer başka objelerin de olduğu ve konunun Türk makamları tarafından takip edildiği açıklandı.

Knidos Aslanı
Muğla'nın Datça ilçesindeki Knidos Antik Kenti'nden yıllar önce özel izinle yurtdışına götürülen ve İngiltere'deki British Museum'da sergilenen "Knidos Aslanı" ve "Knidos Demeteri" heykellerinin iadesi için çalışmalar sürüyor. 8 ton ağırlığında olduğu belirlenen aslan heykelin tarihçesi M.Ö. 2 bin yılına kadar dayanıyor.

MANİSA
Sikkeler götürüldü
Sart'tan götürülen Lidya mezar ve adak stelleri, tarihi sikke, yazıtlar ABD, Almanya ve İtalya'dan isteniyor. Ayrıca Manisa Müzesi'nden bir halı ve 5 yazma eser ile sikkeler, Sart Örenyeri'nden Medusa başı kabartması, Alaşehir St. Jean Klisesi'nden mezar taşı da yine istenen tarihi eserler arasında yer alıyor.

GERİ DÖNEN ESERLER
* İzmir Agora Örenyeri deposundan 16 Şubat 2004'te çalınan heykel başı, 4 ay sonra açık artırmaya sunulmak üzereyken Almanya Interpolü tarafından ele geçirildi. Bakanlığın girişimiyle heykel İzmir Müzesi'ne getirildi.
* Balıkesir Marmara Saraylar Açıkhava Müzesi'nden 16 Ekim 2001'de çalınan zırhlı imparator heykelinin başı, Münih'te ele geçirildi. Eser 2007'de Balıkesir Müzesi'ne konuldu.
* Denizli Laodikya Antik Kenti kazı deposundan 2005'te çalınan Roma Dönemi'ne ait bir bronz heykelin sağ eli, İsviçre'nin Basel kentinde ele geçirildi. Eser, 1 Kasım 2007'de Denizli Müzesi Müdürlüğü'nde teslim edildi.
* İngiltere'de East Midland Havalimanı'ndan giriş yapan bir yolcunun üzerinde bulunan ve Efes Antik Kenti'nden götürülen Roma dönemine ait yüzük yine 2007 tarihinde geri alındı.
* Almanya'daki bir koleksiyonerde bulunan Efes kökenli stel, 2009'da Efes Arkeoloji Müzesi Müdürlüğü'ne teslim edildi.
* Datça'daki Knidos Antik Kenti'nden 1971'de alınarak İngiltere'ye götürülen bir seramik parçası ve 1 kaba ait tıpa yine vatanına geri döndü. Her iki eser de 2010'da Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi Müdürlüğü'ne teslim edildi.
* ABD'nin Phoenix kentinde R.V. Stephens isimli kişi, Sardes Antik Kenti'ne ait olduğunu belirttiği tıp aletleri koleksiyonunu, 6 Ekim 2008'de Türkiye'ye yaptığı ziyaret sonrasında bağışlamak istediğini belirtti. Roma Dönemi'ne ait 12 bronz cerrahi alet ile 1 sarkaçtan oluşan eserler 2009'da teslim alındı.